دادامنىڭ قولى (مىكرو ھېكايە)

سۇمسايو ياكاسوشى (ياپونىيە)

«سېنىڭ داداڭ شىركەت خادىمى ئەمەسمۇ؟» كىچىكىمدە ھەمىشە باشقىلار مېنى بۇ سوئالغا جاۋاب بېرىشكە قىستايتى. ھەر قېتىم بۇ سوئالنى ئاڭلىغىنىمدا تولىمۇ بىئارامچىلىق ھېس قىلاتتىم. بىراق ھېچنېمە دېمەيتىم.

دادام بولسا سۇ باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ ئادەتتىكى خادىمى ئىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە قىلدىغان ئىشلىرىنىڭ ھەممىسى جىسمانى ئەمگەك بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىدى. مەن دوستلىرىمغا بۇ دادام ھەققىدە سۆز قىلىشتىن نومۇس قىلاتتىم. دادامنىڭ شىركەت خادىمى ئەمەسلىكىدىن نېمىشقىدىندۇر يۈزۈم تۆكۈلگەندەك تۇيغۇدا بولاتتىم. ئۇنىڭ ئۈستىگە دادام ھەر كۈنى ئىشتىن قايتىپ ئۈستى-بېشى كىر، قوللىرى قارداپ كەتكەن ھالەتتە ئۆيگە قايتىپ كېلەتتى. دادامنىڭ ھارغىن چىرايى ۋە تەقى تۇرقىدىن ھاقارەت ھېس قىلاتتىم. بەلكىم ئەينى ۋاقتتىكى گۆدەك ۋە ھېسسياتچان مەن ئۈچۈن ئېلىپ ئېيتقاندا بۇنداق ئويلىشىم ۋە ھېس قىلىشىم توغرىدۇ. قىسقىسى دادامنىڭ بۇ ھالەتتە ئەمەس كاستيۇم كەيگەن، خىزمەت سومكىسىنى كۆتۈرۈپ ئۆيگە قايتىپ كېلىشىنى بەكرەك ئارزۇ قىلاتتىم.

تولۇق ئوتتۇرىغا چىققاندىن كېيىن گەرچە دادام بىلەن مۇناسىۋىتىمىز ئانچە كۆڭۈلدىكىدەك بولمىسىمۇ پاراڭلىرىمىز ئاز ئەمەس ئىدى. كۆپۈنچە ئوقۇشۇم توغرۇلۇق پاراڭلىشاتتۇق. بۇ ۋاقىتتىدىكى دادامنىڭ ماڭا تۇتقان پوزىتسىيەسى تولىمۇ ئەستايدىل ئىدى. شۇنداق بولسىمۇ دادامنىڭ خىزمەتتىن قايتىپ كەلگەندىكى ھالىتىنى پەقەتلا قوبۇل قىلالمايتىم. ئۇنىڭ قاپارغان ۋە كىرلىشىپ كەتكەن قوللىرىنى كۆرۈشنى ياقتۇرمايتىم.

مەكتەپتە ئۆتۈلىدىغان ئۇنۋېرىسال دەرسلەردە كۆپۈنچە ئاتا-ئانىلار ھەققىدىكى پاراڭلار بولۇناتتى. بىر قىسم ۋاقىتلاردا مۇئەللىم نۆۋەت بىلەن ئاتا-ئانىمىز ھەققىدە ئويلىغانلىرىمىزنى بايان قىلغۇزاتتى. بۇ ۋاقتتا دادامنىڭ كەسپى ھەققىدە سۆز ئېچىش ماڭا نومۇسلۇق ئىشتەك تۇيۇلاتتى. شۇنىڭ ئۈچۈن بۇ خىل پاراڭلاردىن ھەمىشە ئۆزۈمنى قاچۇرۇپ يۈرەتتىم. بىراق دادامدىن نومۇس قىلىش تۇيغۇسى مېنى پات-پات ئازابلايتى. دادامدىن ئەمەس دادامنى ئېتىراپ قىلالمىغان ئۆزۈمدىن نومۇس قىلىش تۇيغۇسى مېنى ئسكەنجىگە ئالاتتى. نېمىشقىكىن يەنىلا مۇئەللىم ۋە ساۋاقداشلىرىم ئالىدا دادام پىكىر بايان قىلىشتىن ئەيمىنەتتىم.

بىراق بىر قېتىملىق ئوت ئاپىتى تۈپەيلى مېنىڭ دادامغا بولغان بۇ قارىشىم ۋە تونۇشۇم پۈتۈنلەي ئۆزگەردى. بۇ يىل 7-ئايدا تەبئىي ئاپەتلەرنىڭ تەسىرى ئاستىدا توكيودا ئاز بولمىغان ئوت ئاپىتى يۈز بەردى. دادام ئاپەت ئالدىنقى سېپىگە ئاتلىنىپ نەچچە ھەپتىگىچە ئۆيگە قايتىپ كەلمىدى. ئانامنىڭ ھەر قېتىم دادامدىن ئەنسىرىگەن ھالىتىنى كۆرگىنمدە مەندىمۇ ئوخشاشلا شۇ خىل ئەنسىرەش تۇيغۇسى شەكىللەندى. گەرچە بىر قانچە كۈندە بىر قېتىم تېلېفوندا ئالاقىلىشىپ تۇرساقمۇ دادامدىن ئەنسىرەشتىن ئىبارەت بۇ خىل تۇيغۇنىڭ ئىسكەنجىسدىن قۇتۇلالمىدۇق.

بىر كۈنى كەچتە تېلېۋىزوردىن ئوت ئاپىتىنىڭ ئاساسەن تىزگىنلەنگەنلىكى، ئالدىنقى سەپكە جېنىنى تىكىپ ئاتلانغان خادىملارغا دۆلەت نەق مەيداندا تەقدىرلەش ئېلىپ بارغانلىقى ھەققىدىكى خەۋەر دىققىتىمىزنى تارتتى. ئانام بىلەن ئىككەيلەن ئىسسىق ھورى چىقىپ تۇرغان تاماقنى يېمەستىن پۈتۈن دىققىتىمىزنى ئېكراندىكى خەۋەرگە قاراتتۇق. تەقدىرلەنگەن كىشىلەر ئارىسىدا بۇ قېتىم قولى ئەمەس ھەممە يېرى قارىداپ كەتكەن ئەمما جۇشقۇن بىر ئادەم تۇراتتى. ئۇ مېنىڭ دادام ئىدى. ئانام بىلەن ئىككىمىز جىمجىت ئولتۇرۇپ يېشىمىزنى تۆكۈشتۇق. تاماق بۇرۇنلا سوۋۇپ بولغان ئىدى.

شۇ كۈنى كەچنى ئۇيقۇسىز ئۆتكۈزدۈم. خىيالىمدىن تارىپ كۆز ئالدىمغىچە دادامنىڭ ئەشۇ ھالىتى سوزۇلۇپ ياتاتتى. مەن دادامنى قايتا تونىماقتا ئىدىم. ياق، ئۆزۈمنى قايتا تونىماقتا ئىدىم. ئەتىدىن باشلاپ دادامنىڭ ئۆيگە بالدۇر قايتىپ كېلىشىنى تۆت كۆز بىلەن كۈتتۈم. شۇنداق، ئەشۇ قارىداپ كەتكەن قوللىرىنى سۆيۈشكە ئىنتىزار بولدۇم…

2. تاغ باغرىدىكى دادام

دادام مىجى يىللىرىدا تۇغۇلغان بولۇپ باشقىلارغا ئۆزىنىڭ ئوي پىكىرلىرى ۋە پوزىتسىيەسىنى ئانچە بىلدۈرۈپ كەتمەيتى. ئۇنىڭ سوغۇققان چىرايىدىن زەررىچە تەبەسسۇمنىڭ ئۇچقىنىنى كۆرگىلى بولمايتى. ئادەتتە باشقىلار ئۇنى قانچىلىك ياخشى كۈتۈپ كەتسىمۇ «رەھمەت» ياكى «سىزنى ئاۋارە قىلىپ قويدۇم» دېگەندەك ھۆرمەت سۆزلىرىنى ئېغىزىدىن چىقىرىپمۇ تاشلىمايتى. ئۇنىڭ ماڭا تۇتقان پوزىتسىيەسىنى دېمەيلا قوياي، ھەتتاكى ئۆيگە قايتىپ كەلگەندە «مەن قايتىپ كەلدىم» ياكى «ئەھۋالىڭ قانداقراق تۇرۋاتىدۇ» دېگەن سالاملىشىش سۆزلىرىنىمۇ ئەسلا دەپ باقمايتى. راستىنى دېسەم دادامنىڭ بۇ خىل مىجەزىدىن تولىمۇ زېرىكىشلىك ھېس قىلاتتىم. نېمىشقىكىن ئىللىقلىق ھېس قىلالمايتىم.

ئوقۇش باشلاش كۈنى كۆزىنى يۇمۇپ ئاچقۇچە ناھايىتى تېز يېتىپ كەلدى. ئەتىسى ماڭىمەن دېگەن كۈننىڭ ئاخشىمى نەرسە كېرەكلىرىمنى رەتلەپ توكيوغا يولغا چىقىشنىڭ تەييارلىقىنى قىلدىم. شۇ كۈنى كەچتە تەييارلىق ئىشلىرى بىلەن ھېرىپ قالغان بولسام كېرەك مىھمانخانا ئۆيدىكى كىرىسلونىڭ ئۈستىدە ئۇخلاپ قاپتىمەن. ئەتىسى ئويغانغىنىمدا ئۈستۈمگە يۇڭ ئەدىيال يېپىپ قويۇلۇپتۇ (9-ئايدىكى يېزىنىڭ ئاخشىمى خېلىلا سوغۇق ئىدى)

پويىز ئىستانسىسىغا بىر سائەت بۇرۇن يېتىپ بېرىشىم كېرەك ئىدى. مېڭىشتىن بۇرۇن دادامغا: مەن ماڭدىم، دادا ئۆزۈڭنى ئاسرىغىن دېدىم. دادام ئادەتتىكىچىلا: بىلدىم دېگەندەك بېشىنى لىڭشىپ قويدى. مەنمۇ ھېچنېمە دېمەستىن كېتىپ قالدىم.

توكيوغا ماڭىدىغان پويىز يولغا چىقىپ تەخمىنەن 20 مىنۇتتىن كېيىن بىزنىڭ يېزىدىن ئۆتەتتى. تاغنىڭ يان باغرىغا جايلاشقان ئۆيۈمدىن پويىزنىڭ ماڭغىنىنى ئېنىق كۆرگىلى بولاتتى. مەن بىر تەرەپتىن پويىزنىڭ دېرىزىسدىن قاراپ ئچىمدە ئۇ مېنىڭ ئۆيۈم دېگنىمچە يەنە بىر تەرەپتىن دادام ھەققىدە نېمىلەرنىدۇر ئويلاشقا باشلىدىم. تۇيۇقسىز بىر مەنزىرە دىققىتىمنى تارتتى. تاغ باغىرىدا ياشانغان ئاۋاققىنە بىر ئادەم قولىنى پۇلاڭلىتىپ تۇراتتى.

ئۇ مېنىڭ دادام، ئۇ راستىنلا مېنىڭ دادام. ئۇ ماڭا قاراپ قولىنى پۇلاڭلىتىپ تۇرۋاتىدۇ. دادام ماڭا ھېچقاچان ئۆزىنىڭ ھەر قېتىم ماڭغىنىمدا تاغ باغرىدا قولىنى پۇلاڭلاتقىنىچە مەن بىلەن خوشلىشىدىغانلىقىنى ئېيتمىغان ئىدى (ئالدىنقى قېتىملاردا ھېس قىلمىغان بولسام كېرەك)، توغرا دادام ئىچىدىكىنى تېشىغا چىقارمايدىغان ئەمما ناھايىتى باغرى يۇمشاق ئىنسان ئىدى.

ئارىدىن ئوتتۇز يىل ئۆتتى. دادام تۈگەپ كەتتى. مەنمۇ دادا بولدۇم. توكيودىكى خىزمىتىمدىن ئىستېپا بېرىپ خوتۇن بالىلىرىم بىلەن ئەشۇ يېزامغا قايتىپ كەلدىم. ئوغلۇممۇ بۇ يىل ئالىي مەكتەپكە ئۆتتى. تېخى بايىلا ئۇنى ئۇزىتىپ قويدۇم. پويىز ئىستانسىسىدا ئەمەس دادام مېنى ئۇزاتقان ئەشۇ تاغنىڭ باغرىدا قولۇمنى پۇلاڭلاتقانچە ئۇزىتىپ قويدۇم.