پۈتۈن شىنجاڭدا ئاپتونوم رايون دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يېزا ئىگىلىكىنى كەسىپلەشتۈرۈشتىكى نۇقتىلىق باشلامچ

ئىشچىلار چىلاننى دەرىجىگە ئايرىماقتا.

   تىيانشان تورى خەۋىرى (مۇخبىر جاۋ مىن): ھازىرغا قەدەر، پۈتۈن شىنجاڭدىكى ئاپتونوم رايون دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يېزا ئىگىلىكىنى كەسىپلەشتۈرۈشتىكى نۇقتىلىق باشلامچى كارخانا 500گە يېتىپ، شىنجاڭنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش نەتىجىلىرىنى مۇستەھكەملەش، يېزا ئىگىلىكنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئىقتىدارىنى مۇستەھكەملەش، يېزا ئىگىلىكىنى كەسىپلەشتۈرۈشنىڭ دەرىجىسىنى ئومۇميۈزلۈك ئۆستۈرۈشكە كۈچ قوشۇشتا ئاكتىپ رول ئوينىدى.

   مۇخبىرنىڭ 9-ئاينىڭ 23-كۈنى ئاپتونوم رايونلۇق يېزا ئىگىلىكى-يېزا نازارىتىدىن ئىگىلىشىچە، بۇ يىل، ئاپتونوم رايونلۇق يېزا ئىگىلىكى-يېزا نازارىتى دۆلەت دەرىجىلىك ۋە ئاپتونوم رايون دەرىجىلىك يېزا ئىگىلىكىنى كەسىپلەشتۈرۈشتىكى نۇقتىلىق باشلامچى كارخانىلارنى كۆزىتىش خىزمىتىنى چوڭقۇر قانات يايدۇرىدىكەن، بۇنىڭ ئىچىدە، دۆلەت دەرىجىلىك كارخانا 41گە، ئاپتونوم رايون دەرىجىلىك كارخانا 459غا يەتكەن.

   چىلان ئۆستۈرۈش كەسپى خوتەن ۋىلايىتى چىرا ناھىيەسىنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىشتىكى مۇھىم ئاساسى، يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، چىرا ناھىيەسى باشلامچى كارخانىلارنى كىرگۈزۈش، دېھقانلارنى چىلان ئۆستۈرۈشنىڭ ھەرقايسى ھالقىلىرىغا قاتنىشىشقا يېتەكلەش ئارقىلىق، نۇرغۇنلىغان نامرات ئائىلىلەرنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇشىغا ياردەملەشتى.

   شىنجاڭدىكى بىر مېۋىچىلىك شىركىتى 2008-يىلى چىرا ناھىيەسىگە ماكانلاشقان بولۇپ، ئون نەچچە يىللىق تەرەققىيات ئارقىلىق، 10 مىڭ مولۇق باغۋەنچىلىك بازىسى، باقمىچىلىق مەيدانى، پىششىقلاش زاۋۇتى ۋە كەسپىي تىجارەت كوللېكتىپى بىر گەۋدە قىلىنغان يېزا ئىگىلىك كەسىپ زەنجىرىنى شەكىللەندۈردى ھەم تەرەققىي قىلىپ ئاپتونوم رايون دەرىجىلىك نامراتلارنى يۆلەشتىكى باشلامچى كارخانىغا ئايلاندى.

   سەيدىمامۇت مۆمىن چىرا ناھىيەسى چىرا يېزىسى سەدەكۆل كەنتىنىڭ كەنت ئاھالىسى بولۇپ، بۇ يىل ئۇنىڭ بۇ كارخانىدا خىزمەت قىلغىنىغا 10 يىل بولدى. 10 يىلدىن بۇيان، ئۇ بىر سۇغىرىش ئىشچىسىدىن كارخانىنىڭ تېخنىكا باشقۇرغۇچىسىغا ئايلانغان بولۇپ، 30 نەچچە خىزمەتچى ۋە 1700 مو چىلانلىقنى باشقۇرۇپ كەلدى.

   «مەن ئاساسلىقى دېھقانلارنىڭ ئىلمىي تېرىقچىلىق قىلىشىغا، يوپۇرماققا چېچىلىدىغان ئوغۇتنى ئىلمىي، مۇۋاپىق چېچىش، ئېتىز پەرۋىشىنى ياخشى قىلىشىغا يېتەكچىلىك قىلىمەن، بىر ئايدا 4000 يۈەندىن ئارتۇق مۇقىم كىرىم قىلىمەن، مەن يەنە ناھىيە بازىرىدىن ئۆي سېتىۋالدىم.» سەيدىمامۇتنىڭ ئېيتىشىچە، ئۇ بىر دېھقاندىن كارخانا ئىشچىسىغا ئايلىنىپ، چىلان ئۆستۈرۈش تېخنىكىسىنى ئۆگىنىپلا قالماي، چىلان كەسپىنىڭ ئىلمىي تەرەققىيات ئەندىزىسى، شۇنداقلا ئىلغار ئىگىلىك باشقۇرۇش ئىدىيەسىنى ئۆگىنىۋالغان.

   بۇ شىركەتنىڭ باش دىرېكتورى سەي لىننىڭ ئېيتىشىچە، ھازىر، كارخانا بىر تەرەپتىن شۇ جاينىڭ ئەلا سۈپەتلىك چىلان تىجارىتى ئېلىپ بارسا، يەنە بىر تەرەپتىن چىلان مەھسۇلاتلىرىنى كەسىپلەشتۈرۈپ ئېچىش بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقان بولۇپ، يەنە «كەنت ئاھالە كومىتېتى + شىركەت + دېھقان ئائىلىسى»دىن ئىبارەت نامراتلارنى يۆلەش ئەندىزىسىنى بەرپا قىلىپ، شۇ جايدىكى دېھقانلارنى خىزمەتكە قوبۇل قىلغان، بۇنىڭ ئىچىدە، ئارخىپ تۇرغۇزۇپ كارتا بېجىرىلگەن نامرات ئاھالىلەرمۇ بار بولۇپ، ھەربىر ئاھالىنىڭ يىللىق كىرىمى 35 مىڭ يۈەندىن ئاشقان.

يۇيۇپ پاكىزلانغان چىرا چىلىنى.

   بۈگۈنكى كۈندە، تىيانشاننىڭ جەنۇبى ۋە شىمالىغا نەزەر سالساق، دېھقانلار ئەتراپىدىكى يېزا ئىگىلىكىنى كەسىپلەشتۈرۈشتىكى باشلامچى كارخانىلار بارغانسېرى كۆپىيىپ، نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش جېڭىنىڭ ئومۇميۈزلۈك غەلىبىسىنى قولغا كەلتۈرۈشتىكى ئوينىغان رولىمۇ بارغانسېرى زورايدى.

    2014-يىلى، ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى نىلقا ناھىيەسى بىر ئورگانىك يېزا ئىگىلىك شىركىتىنى كەسىپتىكى باشلامچى كارخانا قىلىپ كىرگۈزدى. ھازىر، بۇ شىركەت تەرەققىي قىلىپ تەتقىق قىلىش، ئېچىش، يېتىشتۈرۈش، باقمىچىلىق، پىششىقلاش، ئىستىراھەت يېزا ئىگىلىكى، سوغۇق زەنجىرسىمان ئەشيا ئوبوروتى قاتارلىق كۆپ بىر گەۋدە قىلىنغان يۇغۇرما تەرەققىيات يېشىل ئېكولوگىيە كەسىپ زەنجىرىگە ئايلاندى. بۇ كارخانا نىلقا ناھىيەسى قارا سۇ يېزىسىدىكى 2017-يىلى نامراتلىقتىن قۇتۇلمىغان نامرات ئائىلىلەرنى پاي قوشۇشقا قوبۇل قىلىپ، ھەربىر ئائىلە 10 مىڭ يۈەنلىك ئۆسۈمسىز قەرز پۇل ئارقىلىق پاي قوشۇپ ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇردى.

   «ھازىر، بۇ جايدىكى نامرات ئائىلىلەر ھەر يىلى 3000 يۈەن پايدا ئالالايدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىللە، نامرات ئائىلىلەردىكى كىشىلەرنى شىركەتنىڭ باقمىچىلىق، سېتىش، پىششىقلاش ۋە خاس ساياھەت قاتارلىق تۈرلىرىگە قوبۇل قىلىپ، نامرات ئائىلىلەرنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ بېيىشىغا ياردەم بەردۇق» دېدى بۇ كارخانىنىڭ مەسئۇلى.

   مۇخبىرنىڭ ئىگىلىشىچە، شىنجاڭنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى كەسىپلەشتۈرۈش تەرەققىياتىغا تۈرتكە بولۇش ئۈچۈن، بۇ يىل، شىنجاڭ كارخانا مەنپەئەتى بىلەن دېھقانلار مەنپەئىتىنى زىچ بىرلەشتۈرۈش مېخانىزمىنى داۋاملىق مۇكەممەللەشتۈرۈپ، «شىركەت (كارخانا) + كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلات (مەھەللە پاي ئىقتىسادىي ھەمكارلىق كوپىراتىپى) + ھەمكارلىق كوپىراتىپى + دېھقان ئائىلىسى» قاتارلىق كۆپ خىل ئەندىزە ئارقىلىق، زاكازلىق يېزا ئىگىلىكىنى پۇختا قەدەم بىلەن ئىلگىرى سۈرۈش ئاساسىدا، ئىككىلەمچى پايدىنى قايتۇرۇش، «تۆۋەن پايدىغا كاپالەتلىك قىلىش + پايغا قاراپ پايدا تەقسىملەش»، پاي تۈزۈمى قاتارلىق كۆپ خىل يېڭىچە يېزا ئىگىلىك تىجارەت سۇبيېكتلىرى بىلەن دېھقانلارنىڭ مەنپەئىتىنى باغلاش ئۇسۇلى ئۈستىدە داۋاملىق ئىزدىنىپ، دېھقانلارنى يەر باشقۇرۇش ھوقۇقى، ئەمگەك كۈچى، مۈلۈكنى پاي قىلىپ قوشۇشقا رىغبەتلەندۈرۈپ ۋە يېتەكلەپ، «بايلىقنى مۈلۈككە، مەبلەغنى پايغا، دېھقانلارنى پايچىكقا ئايلاندۇرۇش»قا تۈرتكە بولۇپ، دېھقانلارنى زامانىۋى يېزا ئىگىلىكى تەرەققىياتىنىڭ ھەقىقىي قاتناشقۇچىلىرى، نەپ ئالغۇچىلىرىغا ئايلاندۇرىدىكەن. (سۈرەتنى زىيارەت قىلىنغۇچى تەمىنلىگەن)