ئامېرىكا كىنولىرى بىلەن جۇڭگو كىنولىرىنى كۆپ جەھەتتىن سېلىشتۇرساق، پەرق نەدە، پەرق زادى قانچىلىك؟

ئامېرىكا كىنولىرى بىلەنجۇڭگو كىنولىرىنى كۆپ جەھەتتىن سېلىشتۇرساق، پەرق نەدە، پەرق زادى قانچىلىك؟

توۋتىياۋ تورى خەۋېرى،ئەلكۈيى تورى 20-ئۆكتەبىر تەرجىمىسى :ئامېرىكا كىنولىرى بىلەن جۇڭگو كىنولىرى ئوتتۇرىسىداغايەت زور پەرق بار، بۇنى ئىنكار قىلغىلى بولمايدۇ، ھازىرقى ئەھۋالدىن قارىغاندا، كىنوكۆرگۈچىلەرنىڭ سانى جەھەتتە ئەۋزەللىككە ئىگە، باشقا جەھەتلەردىكى پەرق ھەقىقەتەن چوڭ،تۆۋەندە تارىخ، يېقىنقى بەش يىلدىكى بېلەت كىرىمى، رېژىسسور، ئارتىس، ئەسەر قاتارلىقبەش جەھەتتىن بۇ ئىككىسىنىڭ پەرقىنى سېلىشتۇرۇپ باقايلى.

تارىخ نۇقتىسىدىن ئېلىپئېيتقاندا، ئامېرىكا كىنوچىلىقىنىڭ تەرەققىياتى ئاساسلىقى تۆت مەزگىلنى ئۆز ئىچىگەئالىدۇ بىرىنچىدىن، ئاۋازسىز كىنو مەزگىلى، 1893- يىلى ئامېرىكىدا كىنو بارلىققا كېلىشكەباشلىدى 1927-يىلى ئامېرىكا ۋارنېر ئاكا-ئۇكا شىركىتى تۇنجى ئاۋازلىق كىنو« جاز ناخشاشاھى» نى بازارغا سالغاندىن بۇيان، ئامېرىكا كىنولىرى ئالتۇن دەۋرگە قەدەم قويدى ئىككىنچىيۇقىرى سۈرئەتلىك تەرەققىيات مەزگىلىگە تەۋە، 50-يىللارغىچە داۋاملاشتى، ئىقتىسادىيكرىزىس قاتارلىق تۈرلۈك سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، بۇ مەزگىلدە يەنە قىسقا ۋاقىت توختاپقېلىش ئەھۋالى كۆرۈلدى بىراق، بۇ مەزگىلدە ئامېرىكا كىنوچىلىقىنىڭ نەزەرىيىۋى بىلىملىرىتېز سۈرئەتتە تەرەققىي قىلدى 1967-يىلى ۋاشىنگتون ۋە لوس ئانژېلېستا ئامېرىكا كىنوتەتقىقات يۇرتى (AFI) قۇرۇلۇپ، ئامېرىكا كىنوچىلىقىنىڭ يەنىمۇ يۇقىرى سۈرئەتتە تەرەققىيقىلىشىغا ئاساس سېلىنغان كېيىن« ئامېرىكا يېڭى كىنوسى» نىڭ مەيدانغا كېلىشى ۋە ئۇنىڭدىنكېيىنكى« يېڭى ھوللىۋود» نىڭ گۈللىنىشىگە ئەگىشىپ، ھازىرغا قەدەر، ئامېرىكا كىنولىرىيەنە بىر قېتىم پۈتۈن دۇنياغا خوجا بولدى.

ئەمەلىيەتتە، 60- يىللاردائامېرىكا كىنوچىلىقى غايەت زور پايدىغا ئېرىشىپ، ئامېرىكا كىنوچىلىقىنىڭ تەرەققىياتىئۈچۈن پۇختا مەبلەغ ئاساسى سالدى، پۇل تېپىش ئارقىلىق، تېخىمۇ كۆپ مەبلەغ كىنو ساھەسىگەئېقىپ كىردى، ئۇنىڭ ئۈستىگە كىنو نەزەرىيەسى بىلىملىرىنىڭ تەرەققىياتى بىلەن، تېخىمۇكۆپ كىنوچىلار بۇ ساھەگە قوشۇلۇپ، ئامېرىكا كىنوچىلىقىنى يەنىمۇ پىشىپ يېتىلدۈردى.ئامېرىكا كىنوچىلىقى باشلانغاندىن تارتىپ ھازىرغىچە 130 نەچچە يىللىق تارىخقا ئىگە.

ئەلۋەتتە، جۇڭگو كىنوچىلىقىنىڭتەرەققىياتىمۇ 100 يىللىق تارىخقا ئىگە، 1905-يىلى جۇڭگونىڭ تۇنجى كىنوسى« دىڭجۈنشەنتېغى» قويۇلۇپ، غايەت زور زىلزىلە پەيدا قىلغان، ئەمەلىيەتتە، جۇڭگو كىنوچىلىقىنىڭتەرەققىياتى 50-يىللاردىن باشلاپ باشلانغان، ئاساسلىقى يەنىلا شياڭگاڭ كىنوچىلىقى ئېلىپكەلگەن تەرەققىيات دولقۇنى بولۇپ، ئاساسلىقى چامباشچىلىق كىنولىرى ئىدى، شياڭگاڭ كىنولىرىنىچىقىرىۋەتكەندە، جۇڭگو چوڭ قۇرۇقلۇقىدىكى كىنوچىلىقنىڭ تەرەققىياتى 80-يىللاردىن باشلاپتىلغا ئېلىناتتى، مانجۇرىيە بويىچە ھېسابلىغاندا 60 يىللىق تارىخقا ئىگە ئىدى.

كىنو سانى جەھەتتىن ئېيتقاندا،ھوللىۋود ھەر يىلى 350 ~ 500 كىنو ئىشلەپ چىقىرىدۇ، مۇتلەق كۆپ قىسمىنى كىچىك شىركەتلەرئىشلەپچىقىرىدۇ، چوڭ شىركەت ئىشلىگەن كىنولار بولسا ھەر يىلى نەچچە ئون كىنو خالاس،كۆپىنچە بۇ كىنولار دۆلەت ئىچىدە بىر قىسمىنى كىرگۈزىدۇ، بۇ كىنولار ئاساسىي جەھەتتىنكىنوخانىلاردا قويۇلىدۇ. 2019-يىلى ئامېرىكا كىنولىرىنىڭ بىر يىللىق ئومۇمىي بېلەتكىرىمى 29 مىليارد 800 مىليون ئامېرىكا دوللىرىغا يەتكەن.

جۇڭگونىڭ كىنو سانى يېقىنقىبىر نەچچە يىلدىن بۇيان يەنىلا تېز تەرەققىي قىلدى، 2018-يىلىدىن باشلاپ، ھەر يىللىقكىنو سانى 1000دىن ئاشتى، پەقەت كىنوخانىغا بېرىپ قويغىلى بولىدىغانلىرىدىنلا يېرىمىبار، جۇڭگو كىنوچىلىقىنىڭ 2019-يىللىق كىنو ئومۇمىي بېلەت كىرىمى 64 مىليارد 200 مىليونيۈەن بولدى.

رېژىسسور نۇقتىسىدىن ئېيتقاندا،يېقىنقى بەش يىلدىن بۇيانقى 2015-يىلىدىن 2019-يىلىغىچە، ئامېرىكىدا ھەر يىللىق كىنوبېلەت كىرىمى رەت تەرتىپىدە ئالدىنقى 10 نىڭ ئىچىدە، 50 كىنونىڭ ئىچىدە (دەسلەپتە ئالدىنقى20 نىڭ ئىچىدە، 100 كىنونىڭ ئىچىدە، پەرق بەك چوڭ ئىكەن) ، بۇنىڭ ئىچىدە 45 نەپەر رېژىسسوربار (بەزى كىنولاردا نۇرغۇن رېژىسسور بار).

بۇ ئۈچ فىلىمگە پەقەتبىرلا رېژىسسور قويۇلغان، ئانتونى رۇسسېل« ئامېرىكا ئەترەت باشلىقى 3» ، « قىساسچىلارئىتتىپاقى 3: چەكسىز ئۇرۇش» ، « قىساسكارلار ئىتتىپاقى 4: ئاخىرقى جەڭ» قاتارلىق كىنولارغارېژىسسورلۇق قىلغان.

ئىككى قېتىم تىزىملىككەكىرگەن رېژىسسوردىن ئالتىسى بار، ئايرىم-ئايرىم ھالدا، J. J.ئابرامۇسنىڭ« پىلانېتلار ئارا ئۇرۇش 7: ئەسلى كۈچ بىلەن ئويغىنىش» ، « پىلانېتلار ئارائۇرۇش 9: تەڭرىلەر قەد كۆتۈرۈش» ، جېك كاستېننىڭ« باتۇرلار ئويۇنى» 1-، 2-قىسىم، كىرىستوفېرمەيكۇينىڭ« دىسكىدىكى جاسۇس» ، 5-، 6-قىسىم، چياۋ ۋوتسنىڭ« ئۆمۈچۈك پالۋان: قەھرىمانقايتىپ كەلدى» ، « ئەزىمەتلەر يىراققا يۈرۈش قىلىشى» ، جوئىن فېيرۇنىڭ« ئاجايىپ ئورمان»، « شىر پادىشاھى» ، « ھاياجان» ، « شىر شاھى» ، ھوللىۋودتىكى ئون چوڭ رېژىسسور، دەلسپىلبېرگ، كامېلون كۈنتىڭ قاتارلىق بۇ چوڭ رېژىسسورلار كلىنت ئېستۋۇدنىڭ« ئامېرىكىلىقمەرگەن» ناملىق بىر ئەسىرى بار.

جۇڭگونىڭ بۇ بەش يىلدافىلىمگە جەمئىي 43 رىژىسسور قاتناشقان، ئىككى قېتىمدا ئاران بەش رىژىسسور چىققان، ئۇلارۋاڭ جىڭ، لىن چاۋشيەن، لى رېنگاڭ، خەن خەن خەن، شۈ چېڭيى، يەن فېي، پېڭ دامو بولۇپ،ئىنتايىن قىزىقارلىق يېرى شۇكى، تۇنجى قېتىم فىلىمگە قاتناشقان رىژىسسوردىن يەتتىسىبار، ليۇ رويىڭ، خۇاڭ بو قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، جۇڭگونىڭ ئون چوڭ رىژىسسورى،جاڭ يىمو، فېڭ نىڭ قاتارلىق فىلىملىرى بار.

بۇ تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن50 فىلىمدىكى باش رولچىمۇ ناھايىتى قىزىقارلىق بولۇپ، ئامېرىكىنىڭ 50 كىنوسى بىر قاتاركىنولار ئەمەس، يۆفۇ دېگەن داڭلىق ئارتىس ئىككى فىلىمدە رول ئالغاندىن سىرت، باشقىلىرىداتەكرار باش رول ئالمىغان. جۇڭگونىڭ بۇ 50 كىنوسى خېلى كۆپ، چېڭ لۇڭ، خۇاڭ بو، شېن تېڭئايرىم-ئايرىم ھالدا تۆت كىنو، جوۋ رۈنفا، دېڭ چاۋ ئايرىم-ئايرىم ئۈچ كىنودا باش رولئالغان، شۈ جېڭ، جاڭ خەنيۈ، جىڭ بەيرەن، ۋاڭ باۋچياڭ ئايرىم-ئايرىم ئىككى فىلىمدە باشرول ئالغان.

كىنو تۈرى جەھەتتە، ھوللىۋودتائىلمىي فانتازىيەلىك فىلىم، ھەرىكەتلىك فىلىم ئاساس قىلىنىدۇ، ئۇنىڭدىن قالسا كارتونفىلىم، دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن فىلىمدە كومېدىيەلىك فىلىم ئاساس قىلىنىدۇ، ئۇنىڭدىنقالسا ھەرىكەتلىك فىلىم ئاساس قىلىنىدۇ. فىلىم سۈپىتىدىن قارىغاندا، ھوللىۋودتىكى بۇ50 فىلىمنىڭ ئەڭ تۆۋەن نومۇرى« قارا يىلپىز» نىڭ 6.9 نومۇرى، دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەنبۇ 50 فىلىمنىڭ ئەڭ تۆۋەن نومۇرى« كېپەن ئوغۇرلاش خاتىرىسى» نىڭ 4.8 نومۇرى، « سەددىچىنسېپىلى» ، « گۇمپا يوگا» نىڭ 4.9 نومۇرى، لاياقەتسىز كىنودىن يەنە بەشى بار، چېڭ لۇڭئاكىنىڭ تۆت فىلىمى تىزىملىككە كىرگۈزۈلدى.

يىغىنچاقلاپ ئېيتقاندا،جۇڭگو كىنوچىلىقى ئامېرىكا كىنولىرىغا سېلىشتۇرغاندا، فىلىمنىڭ مەھسۇلات مىقدارى ۋەبازىرىغا نىسبەتەن ئېيتقاندا دۆلەت ئىچىدە بولىدۇ، لېكىن رېژىسسورنىڭ سانى ۋە ئىقتىدارى،يالغۇز ئارتىسنىڭ سانى جەھەتتە پەرق يەنىلا ناھايىتى روشەن، يەنە بىر قېتىملىقى سەھنەئەسىرى، كىنو ياخشىمۇ-ئەمەسمۇ، سەھنە ئەسىرى ئەڭ ئاز بولغاندىمۇ ئالتە ئۈلۈشنى ئىگىلەيدۇ،دۆلەت ئىچىدىكى ياخشى سەھنە ئەسىرى يوق ئەمەس، پەقەت كۆپ قىسمى كۆمۈلۈپ قالغان ياكىبايقالمىغان. ھوللىۋودنىڭ كىنولىرىدا مەستانىلەر ئىقتىسادىدىكى ئىشلار ناھايىتى ئازيۈز بېرىدۇ، كىنو ياخشى ئەمەس، سىز ھەرقانچە قالتىس بولسىڭىزمۇ، بېلەت كىرىمىگە تەسىريەتكۈزىسىز، مەسىلەن نىكولاس كەيچ قاتارلىقلار.

ناھايىتى ئاز ساندىكىكىنو شىركەتلىرى ياش ئارتىس (شياۋشيەنرۇ) بىلەن بەزى چوڭ تىپتىكى كىنولاردا باش رولئالىدۇ، بەلكىم بۇلا شىركەتنى ۋەيران قىلىۋېتىشى مۇمكىن، مانا بۇ ھازىرقى ئەڭ چوڭ ئوخشىماسلىقبولۇشى مۇمكىن.