ئەينى يىللىرىدىكى خۇاڭغىيخوڭ ھازىرمۇ يادىڭىزدا بارمۇ؟

ۋاڭ جىڭ نۇسخىسىدىكى خۇاڭ فېيخۇڭ پەقەت بىرنىلا سۈرەتكە ئالغان بولسىمۇ،ئەمما شۈكې نۇسخىسىنى كۆرۈپ كۆنۈپ قالغان تاماشىبىنلار ھازىرمۇ خۇماردىن چىقىدۇ .

توۋتىياۋ تورى خەۋېرى،ئەلكۈيى تورى تەرجىمىسى :1993-يىلى« لى ليەنجيې يىلى» دەپ ئاتالغان،چۈنكى شۇ يىلنىسى   ئۇ باش رول ئالغان ئالتە كىنو قويۇلغان.

جياخېدىن ئايرىلغاندىنكېيىن، لى ليەنجيې بىر تەرەپتىن يۈەن كۇي بىلەن جېڭدۇڭ كىنو شىركىتىنى قۇرۇپ، ئۆزىخوجايىن بولدى. يەنە بىر تەرەپتىن يەنتەيگە مەبلەغ سېلىشتا مەغلۇپ بولغان لىجىنىڭ قەرزىنىقايتۇرۇش ئۈچۈن، شياڭ خۇاچياڭ،شىياڭ خۇاشىڭ ئاكا –ئۇكىلار بىلەن   3يىلدا 6كىنو ئىشلەشنى توختاملاشتى .

شياڭ خۇاچياڭ دەرھال ئۇنىقول ئاستىدىكى ئەڭ قابىل رېژىسسور ۋاڭ جىڭغا تونۇشتۇردى، ئىككىسى دەرھال بىرلەشتى،ئۇلارنىڭ تۇنجى كىنوسى« خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ تۆمۈر توخۇبىلەن قىرىقئاياغنى سوقۇشتۇرۇش» ئىدى.

ۋاڭ جىڭ ئۆزى يېزىپ، ئۆزىرېژىسسورلۇق قىلىپ، شۈ كې نۇسخىسىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ، دادىل يېڭىلىق يارىتىش ئۈچۈن،ئۇ لى ليەنجيېغا ئۆزىنىڭ ئارتىس سىنىپىدىن، جاڭ ۋېيجيەن، چېن بەيشياڭ، يۈەن چيۇڭدەنقاتارلىقلارنى ،ئايال باش رولچىلاردىن جاڭ مىن بىلەن يۈەن يوڭيىنى كومېدىيە ، چامباشچىلىقئويۇنىغا ليۇ جياخۇي، شۈ جۇڭشىن، لياڭ جيارېننى   مەسئۇل قىلدى __ شۇنىڭ بىلەن كۆزنى چاقنىتىدىغاننۇسخىسىدىكى خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ كۆرۈرمەنلىرىگە يېڭىچە تۇيغۇ ئاتا قىلدى.

بۇ ئۆزگىچە ئەسەر لى ليەنجيېنىڭقولىدا بولغانلىقى ئۈچۈن، 18 مىليون 180 مىڭ شياڭگاڭ پۇلىنى قولغا كەلتۈرگەن، بېلەتكىرىمى ئوخشاشلا لى ليەنجيې باش رول ئالغان« خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ ئۈچ شىر پادىشاھى زومىگەرلىكتالىشىشى» دىن قالسىلا ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ.

1-   دىن

بۇ كىنو 1956-يىلى گۇەندېشىڭنىڭ شۇ ناملىق ئەسىرىدىن قايتا ئىشلەنگەن بولۇپ، 1900-يىلىدىكى يىخېتۈەن ھەرىكىتىدىنكېيىن يۈز بەرگەن. يىخېگۇەننىڭ قالدۇقى كۇڭ راھىب (ليۇجياخۇي رول ئېلىشىدا ) بىلەنئوردا چيەنتۇڭ دارىن لېي يىشياۋ (لېي فېي، شۈي جۇڭشىن رول ئېلىشىدا) بىلەن تىل بىرىكتۈرۈپ،ئۆلكە مەركىزىدىكى نېڭرېن ئىبادەتخانىسىغا بىر توپ قارا نىيەتلەرنى توپلاپ، ياخشى ئائىلەئاياللىرىنى تۇتقۇن قىلىپ ئالداپ سېتىپ، زور پايدا ئېلىپ، قورال-ياراغ سېتىۋېلىپ، ئىسيانكۆتۈرۈش پۇرسىتىنى كۈتتى.

خۇاڭ فېيخۇڭ شياڭگاڭ پىرىستانىدائوردىغا ياردەملىشىپ يىخېچۈەنلىك ئۈچ ئەزانى تۇتقانلىقى ئۈچۈن، لېيى يىشياۋ بىلەنقارشىلىشىپ قالىدۇ. كېيىن يەنە شاگىرتى لياڭ كۇەن (لياڭ جيارېنڭ رول ئېلىشدا) ، ياساۋسۇ(جاڭ ۋېيجيەننىڭ رول ئېلىشىدا) بىلەن بىرلىكتە نېڭرېن ئىبادەتخانىسىنى ۋەيران قىلىپ،شەيخلەرنى مەغلۇپ قىلغان، نېڭرېن ئىبادەتخانىسىدىكى راھىبلارنى ھۆكۈمەت تەرىپىدىن نەزەربەنتقىلىپ قاماپ قويغان، شۇنىڭ بىلەن لېي يى كۈلۈپ ئىچىگە كىرىپ كەتكەن.

لېي يى خۇاڭ فېيخۇڭنىڭيېنىدىكى بۇرادەرلىرىنى سېتىۋېلىپ، ئۇنىڭغا يوشۇرۇن دورا سېلىپ خۇاڭ فېيخۇڭنى زەھەرلەپ،خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ زەھەرلىنىپ قېلىپ، ئىككى قۇلىقى گاس بولۇپ قېلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشقابۇيرۇق چۈشۈرگەن. بۇتخانا سەيلىسىدە خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ شىر ئويۇنى چاقماق تېزلىكىدىكىقىرىقئاياغ تەرىپىدىن قالايمىقانلىشىپ كەتتى، خۇاڭ فېيخۇڭ دۇمباق ئاۋازىنى ئاڭلىيالمايمەغلۇپ بولدۇ.

ئۇنىڭدىن كېيىن، لېي يىشياۋخۇاڭ فېيخۇڭغا ئائىلىسىدىكىلەر بىلەن ئۆلۈۋېلىشقا مەجبۇر بولىدۇ، دەپ قارا چاپلىدى،خۇاڭ فېيخۇڭ گەرچە بىۋاسىتە مۇناسىۋىتى بولمىسىمۇ، ئۆلكە مەركىزىدە پۇت تىرەپ تۇرالمىغاچقا،فوشەنگە قايتىشقا مەجبۇر بولدى.

يولدا خۇاڭ فېيخۇڭ گۇاڭدۇڭغاسىڭلىسىنى ئىزدەپ كەلگەن مياۋ قىز تيې يەن بىلەن ئاتىسى تيې خېنى ئۇچرىتىپ قالدى، ئاتا-ئانىسىنىڭھالىدىن خەۋەر ئېلىشى بىلەن، خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ بەدىنىدىكى زەھەر ئاستا-ئاستا يېشىلىپ،ئاڭلاش سېزىمىمۇ نورماللاشتى.

كېيىن خۇاڭ فېيخۇڭ يەنەخورازنىڭ سەكسەنپۇت بىلەن ئېلىشىۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ، سەكسەنپۇت بىلەن سوقۇشۇش ئۇسۇلىنىبىلگەن.

بۇ چاغدا، لېي يىشياۋ13 يىللىق خاتىرە كۈنىنى تەبرىكلەشكە تەييارلىنىۋاتقاندا، نەق مەيداندا سەكسەنپۇت ئويۇنىئويناپ، ئاندىن پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ، ئەنگلىيە كونسۇلى شاشۈەن ئەپەندىنى تۇتقۇن قىلىپ،ئوردىنى تۇتقۇن قىلىنغان يىخېچۈەن ئەزالىرىنى قايتۇرۇپ كېلىشكە قىستىدى.

خۇاڭ فېيخۇڭ بۇ ئىشتىنخەۋەر تاپقاندىن كېيىن، ئۆلكە مەركىزىگە قايتىپ توخۇ بىلەن سەكسەنپۇت سوقۇشنى قارارقىلدى ھەمدە لېي يى شىياۋنىڭ تۇتقۇن قىلىش پىلانىنى بۇزۇپ تاشلىدى.

تەبرىكلەش مۇراسىمىدا،خۇاڭ فېيخۇڭ تۇيۇقسىز لىي يىشىياۋ بىلەن تۇتۇشۇپ كەتتى، خوراز سوقۇشتۇرۇپ سەكسەنپۇتيىڭىۋالغاچقا، ئىككىيلەن يەنە سوقۇشۇپ قالدى. لېي يىشياۋ ھىيلە ـ مىكىر بىلەن خۇاڭفېيخۇڭنى قەستلىگەچكە، ئۇنىڭ ئىككى پۇتى زەخىملەنگەنلىكتىن، پۇت ماھارىتىنىئىشلىتەلمىدى .   بىراق خۇاڭ فېيخۇڭ يەنە مەستگۇمپىسىنى ئىشلىتىپ، ئاخىر لېي يىشياۋنىڭ ئەدىپىنى بېرىپ   قانۇن بويىچە جازالىدى.

2-دىن

لى ليەنجيې خۇاڭ فېيخۇڭئوبرازىدا   شياڭگاڭدا داڭق چىقارغانلىقى ئۈچۈن،بۇ رولنى تاشلىۋېتىشنى   خالىمايدۇ.

بۇ كىنو جاۋ ۋېنجونىڭ«خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ تۆت شاھلىق ئىستىلى» ناملىق فىلىمىدىنمۇ بەكرەك بازار تېپىپ، لى ليەنجيېنىڭبېلەت سېتىش چاقىرىق كۈچىنى ئىسپاتلىغان. بۇ فىلىمدىن كېيىن، ئۇ يەنە شۈ كې بىلەن يەنە«خۇاڭ فېيخۇڭ غەربىي يۇرتتىكى ئەركەك شىر» نى ھەمكارلاشقان، بۇنىڭدىن ئۇنىڭ خۇاڭ فېيخۇڭغابولغان قىزغىن مۇھەببىتىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ.

ۋاڭ جىڭنى دادىسى ۋاڭتيەنلىن 1953-يىلى گۇاڭدۇڭ تىياتىرى شياۋۋۇ« ئاق قاشتېشى زالى» بى كۇنشېڭ باش رول ئالغانخۇاڭ فېيخۇڭ كىنوسى« خۇاڭ فېيخۇڭيىنىڭ خەيجۇاڭنى قۇتقۇزۇۋېلىشى» نى سۈرەتكە ئالغان.ۋاڭ جىڭنىڭ قارىشىچە، ھەر بىر شياڭگاڭلىق رېژىسسور چوقۇم خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ كىنوسىنى سۈرەتكەئېلىشى كېرەك ئىكەن، ئۇ دادىسى بىلەن بىردەكلىكنى ساقلاش ئۈچۈن، ئاندىن بۇ فىلىمنىسۈرەتكە ئېلىش نىيىتىگە كەلگەن.

ئۇ كىنونى رەسمىي تىياتىرقاتارىدا ئەمەس، بەلكى قىزىقچىلىق قىلىدىغان قىزىقارلىق كومېدىيە قىلىپ ئىشلەپ، يەنەئەستايىدىل ئويۇن قويۇشقا ماسلاشتۇرغان. جاڭ ۋېيجيەن، لياڭ جيارېن، چېن بەيشياڭ ۋەيۈەن چيۇڭدەن قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى كەم تېپىلىدىغان كومېدىيە ئارتېسى، مەسئۇلىيەتنىزىممىسىگە ئېلىشى ئاسان ئەمەس، بولۇپمۇ چېن بەيشياڭ رول ئالغان سېرىق شىر يولۋاس ئىنتايىنقالتىس بولۇپ، فىلىمدىكى كۆپ قىسىم كومىدىيلىك ۋەقەلىكلەرنى ئۈستىگە ئالغان.

لى ليەنجيېنىڭ بەدىنىدىكىيۇمۇر ھۈجەيرىلىرىمۇ ئاز ئەمەس، بۇنى ئۇنىڭ شاۋلىن ئىبادەتخانىسىنىڭ تىرىلوگىيەسى ۋە«فاڭ شىيۈ» يۈرۈشلۈكىدىن كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ. ئەمما، ۋاڭ جىڭ خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ كەسكىنئوبرازىنى قەستەن ساقلاپ قالغان، شۇڭا فىلىمدە ئۇ ئەخمەق قىلىنىدىغان ئوبيېكتقا ئايلىنىپ،كۈلكە ماتېرىيالى ياساپ چىققان.

جاڭ مىن رول ئالغان مياۋقىز تيې يەن فىلىمدىكى نۇرغۇن روللارنى ئېلىشقا تىرىشتى، چۈنكى 13-ھاممىسى يوق بولغاچقا،خۇاڭ فېيخۇڭغا ئامراقلىق قىلاتتى، ئەمما يالغۇز ئويلىنىش باسقۇچىدىلا توختاپ قالاتتى.يۈەن يوڭيى بىلەن بىللە رول ئالغان توققۇز قىزنىڭ بىر قىسىم ئېيتىشىش ئويۇنلىرى باربولۇپ، ھەر ئىككىسى فىلىمدىكى چىراي ئىپادىسى جەھەتتە مەسئۇلىيەتچان ئىدى.

ۋاڭ جىڭ يەنە دادىسى ۋاڭتيەنلىن بىلەن خۇاڭ يەننى فىلىمگە مېھمان بولۇشقا تەكلىپ قىلدى.

بۇ فىلىمدە گەرچە نەشرھوقۇقى مەسىلىسى سەۋەبىدىن« ئوغۇل بالا ئۈچۈن ئۆزىنى قۇدرەت تاپقۇزۇش» دېگەن ناخشىنىئىشلەتكىلى بولمىسىمۇ، لېكىن خۇاڭ فېيخۇڭ قولدىن چىقارغان چاغدىكى BGM« گېنېرال بۇيرۇقى» يەنىلا بار، ئۇنىڭ ئۈستىگە خۇاڭ يەن ناھايىتى يۈزخاتىرە قىلغان، ئۇ يەنە تېلېگرامما ئارقىلىق« شاللاق جاھان» دېگەن ناخشىنى يازغان بولۇپ،ئوخشاشلا قاينام- تاشقىنلىققا چۆمگەن، روھى كۆتۈرەڭگۈ ئىدى. ۋاڭ جىڭ يەنە دادىسى ۋاڭتيەنلىن بىلەن خۇاڭ يەننى فىلىمگە مېھمان بولۇشقا تەكلىپ قىلدى.

3-دىن

ھەرىكەت يېتەكچىلىكى يەنىلايۈەن خېپىڭ بىلەن يۈەن شياڭرېن ئاكا-ئۇكا بولۇپ، بۇ كىنودىكى چامباشچىلىق بىلەن شۈكېدىكى خۇاڭ فېيخۇڭ قاتارلىقلارنىڭ ئوخشاش سەۋىيەنى ساقلىشىغا تۈرتكە بولغان.

ليۇ جياخۇي، شۈي جۇڭشىن،لياڭ جيارېندىن باشقا يەنە لىن دىئەن، جۇڭ فا، يۈەن ۋۇ، ئوۋ رۇيۋېيلارنىڭ قوشۇلۇشىبىلەن ھەرىكەتنىڭ سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلىنغان.

بەلكىم« شىر پادىشاھنىڭزومىگەرلىك تالىشىشى» نىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان بولۇشى مۇمكىن، فىلىمدىمۇ شىر ئۇسسۇلىئوينالغان. چوڭ قىرىقئاياغنىڭ لايىھەلىنىشى ۋە تىزىلىشى ناھايىتى جانلىق بولۇپ، فىلىمدىكىبىر چوڭ يارقىن نۇقتا ھېسابلىنىدۇ.

تۆمۈر توخۇ نىسبەتەن ئاددىيراق،ئەمما قولىدا ئىككى قالقان ئارتۇق، پۇتىغا تىرنىقى ئېسىلغان، بېشىغا توخۇ بېشى قالپىقىكىيدۈرۈلگەن.

خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ« فوشەننىڭسايىسىز پۇتى» دېگەن ۋىۋىسكا ھەرىكىتىدىن باشقا، فىلىمگە يەنە مەست گۇمپىسى قوشۇلغان.

يۈەن خېپىڭ بىلەن چېڭلۇڭ ھەمكارلاشقان« مەست مۇشت» دا، سۇجىر« مەستلىك سەككىز ئەۋلىيا مۇشتى» نى خۇاڭ فېيخۇڭغايەتكۈزۈپ بەرگەن، لېكىن تارىختىكى ھەقىقىي خۇاڭ فېيخۇڭ مەستلىك مۇشتىنى ئۆگىنىپ باقمىغان.

چۈنكى، لى ليەنجيې شىمالتەرەپتىكى بوكس ئۇستىسى بولۇپ، يۈەن شياڭرېن ئۇنىڭغا بىر يۈرۈش« لۇ جىشېن مەستلىك گۇمپىسىنى»لايىھەلەپ بەرگەن، بۇ شىمالنىڭ مەستلىك گۇمپىسىنىڭ يۈرۈشلۈك ئۇسۇلى ئىدى.

فىلىمدىكى لېي يىشياۋئۆزىنى مەست بولۇپ قالغاندەك ھېس قىلغان بولسىمۇ، خۇاڭ فېيخۇڭ ئۇنى قايتا-قايتا تۈزىتىپ،جىددىي ئېلىشىشتا ئۆزىگە خاس كۈلكە ماتېرىيالىنى ياساپ چىقتى.

4-دىن

1993-يىلى خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ جەمئىي يەتتە ئەسىرىقويۇلغان، « خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ ئۈچ شىر پادىشاھى زومىگەرلىك تالاشقان» ۋە« خۇاڭ فېيخۇڭنىڭتۆمۈر توخۇسى سەكسەنپۇت بىلەن سوقۇشقان» دىن باشقا، « خۇاڭ فېيخۇڭنىڭ تۆت پادىشاھ ئىستىلى»نى ئۆز ئىچىگە ئالغان باشقا ئەسەرلىرىنىڭ بېلەت كىرىمى كۆڭۈلدىكىدەك بولمىغان.

لى ليەنجيېنىڭ خۇاڭ فېيخۇڭكىنوسىدىن جەمئىي بەشى بار بولۇپ، پەقەت« تۆمۈر خوراز بىلەن قىرىقئاياغ» غا شۈ كې قاتناشمىغانبولسىمۇ، لېكىن بۇ ئەسەرلەر ئىچىدە ئەڭ ئالاھىدە ئەسەر ھېسابلىنىدۇ، گەرچە شۈ كېنىڭئەسەرلىرىگە ئوخشاش چوڭقۇر تارىخىي تۇيغۇ بولمىغان بولسىمۇ، ۋاڭ جىڭنىڭ قىزىقارلىقئۇسلۇبىمۇ ئۆزگىچە.

قىزىقىدىغان دوستلار يەنەبېرىپ بۇ كلاسسىك كونا فىلىمنى ئەسلەپ باقسا بولىدۇ.

بۇ لى ليەنجيېنىڭ قىزغىنلىقىنىتولۇق ئىسپاتلاپ بېرىدۇ، گۇەن دېشىڭ نۇسخىسىدىن كېيىن، لى ليەنجيېنىڭ خۇاڭ فېيخۇڭ ئەمدىلاتاماشىبىنلارنىڭ ئېتىراپ قىلىشىغا ئېرىشتى، قىسقا ۋاقىت ئىچىدە تاماشىبىنلار يەنە بىرخۇاڭ فېيخۇڭنىڭ رولىنى ناھايىتى تەستە قوبۇل قىلدى.